بررسی مردم شناسی خوراك بین تركمن های گنبدكاووس

به گزارش مدل كودك ‏‎«طرح ˮمطالعه انسان شناسی خوراك و الگوهای تغذیه در میان تركمن های یموت گنبدكاووسˮ یكی از پژوهش های در حال انجام پژوهشكده مردم شناسی است كه به بیان موقعیت گنبدكاووس از نظرآب وهوا ونوع معیشت تركمن های یموت ساكن در آن می پردازد.»
به گزارش مدل کودک به نقل از ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، زلیخا قرنجیک – کارشناس و مجری این طرح-، یکی از مهمترین عناصر فرهنگی در میان اقوام و اجتماعات مختلف را خوراک و آیین ‏های مربوط به آنها دانست و اضافه کرد: طرز تهیه، کاربرد و چگونگی استفاده خوراک های طبخ شده در بین اقوام مختلف شکل متفاوتی به خود می‏گیرد.
‎وی یکی از مهمترین راه های حفظ این کار را ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به آن دانست و بیان نمود: گنبد کاووس با داشتن بلندترین برج آجری جهان با قدمت بیشتر از هزار سال پس از گرگان بعنوان دومین شهرستان استان گلستان محسوب شده ودارای قدمت تاریخی و فرهنگی زیادی است وبه لحاظ جمعیتی از تنوع قومیتی زیادی برخورداربوده وبیش ازنیمی از جمعیت آنرا اقوام ترکمن می سازند.
به قول او، ترکمن های ساکن گنبد کاووس متشکل از سه ایل بزرگ «یموت»، «گوگلان» و «تکه» هستند و در میان این ایلات، ایل یموت بعنوان بزرگترین واصیل ترین ساکنان این شهر تاریخی شناخته شده و به دو طایفه بزرگ «آتابای» و «جعفربای» تقسیم می شود.
این پژوهشگر با بیان این که این تحقیق به بررسی خوراک ترکمن دربین طوایف دوگانه ایل یموت با عنایت به تفاوت ها وتشابهات آن می پردازد، اضافه کرد: اکثریت ترکمن های یموت ساکن گنبدکاووس افرادی هستند که از سال های گذشته تابحال به علل مختلف از شهرها و روستاهای اطراف به شهر گنبدکاووس مهاجرت کرده و در محله های مختلف آن با فرهنگ وعادات غذایی که متاثر از نوع معیشت و محیط جغرافیایی قبلی آنان بوده ساکن شده اند.
او توضیح داد: بعنوان مثال، طایفه جعفربای که در گذشته از شهرهای گمیش تپه وبندر ترکمن به گنبد کاووس مهاجرت کردند، فرهنگ غذایی خویش را که به علت نزدیکی این شهرها به دریا و داشتن شغل صیادی بر پایه ی مصرف غذاهای دریایی بود حفظ نموده و در مکان جدید هم همچنان انواع ماهی ها را به خصوص در فصل زمستان ازمناطق دریایی یاد شده تهیه و مصرف می کنند.
این پژوهشگر با اشاره به این که ترکمن های طایفه آتابای هم در گذشته به دلیل زندگی در دشت و داشتن شغل دامداری بیشتراز انواع گوشت قرمز وبه علت دوری و ارتباط کمتر با مناطق دریایی کمتر از ماهی و فرآورده های آن استفاده می کردند، افزود: در سال های اخیر، پیشرفت علم و تکنولوژی، بالارفتن سطح سواد وآگاهی، مهاجرت و هم ازدواج بین دو طایفه سبب ایجاد رابطه بیشتر وآشنایی و رواج فرهنگ مصرف ماهی و فرآورده های آن شده است.
‎او اضافه کرد: این تحقیق ابتدا به بیان موقعیت گنبدکاووس از نظرآب وهوا و نوع معیشت ترکمن های یموت ساکن در آن پرداخته وسپس به بیان فرهنگ وعادات غذایی ترکمن های یموت ساکن این شهرستان مانند نحوه ی تهیه وپخت انواع غذاها، نان و شیرینی های سنتی ترکمن با عنایت به جایگاه آن درزندگی روزمره و مراسم های مختلف آیینی (در طول یکسال شمسی وقمری)، ادبیات عامیانه و هم نقش خوراک ترکمن دراشتغال زایی افراد منطقه از راه صنعت توریسم می پردازد.