ماجرای كرونا در كشور از زاویه ای دیگر

مدل كودك: هواپیمای سی ۱۳۰ كه سقوط كرد، خبرنگارانی كه در آن حادثه كشته شدند مورد توجه مردم قرار گرفتند. ساختمان پلاسكو كه فرو ریخت، آتش نشانانی كه جانشان را دادند، قهرمان شدند. هواپیمای اوكراین كه گرفتار سانحه شد، روزها عكس مسافران كشته شده آن كه بیشتر هم نخبه بودند در شبكه های اجتماعی دست به دست می شد. هر كدام از این اقشار در مقطعی قهرمان شدند و مورد توجه قرار گرفتند و سپس از یادها رفتند. حالا، شاید كسی حتی اسم یك نفر از آتش نشانان ساختمان پلاسكو را هم به خاطر نیاورد.

به گزارش مدل كودك به نقل از ایسنا، حالا دور، دور پرستاران و پزشكانی است كه چند شیفت كار می كنند تا كرونا را شكست دهند. عكس آنانی كه قربانی كرونا شده اند، در شبكه های اجتماعی می چرخد و مسئولان و رسانه ها از آنان بعنوان «سربازان خط مقدم كرونا» یا «سربازان سفیدپوش» یاد می كنند. بعضی از مسئولان هم دست به قلم شده اند و هر كدام یك روز، نامه می نویسند. یكی می گوید باید به به آنانی كه برای كمك به مردم ایثار كرده و جانشان را از دست داده اند، مدال شجاعت اهدا شود، یكی دیگر می خواهد این حرفه در زمره مشاغل سخت قرار بگیرد و دیگری هم می نویسد آنان از مزایای قانون جامع ایثارگران برخوردار شوند.

اما از كجا معلوم بعد از كرونا، پرستاران و پزشكان هم مثل خبرنگاران، آتش نشانان یا نخبگانی كه قربانی شدند، فراموش نشوند؟

«متاسفانه ما فراموش كاریم و جامعه ای كه فراموشكار است، نمی تواند تاریخ مند شود برای اینكه تاریخ، با یادآوری شكل می گیرد و انسان تاریخ مند انسانی است كه تاریخ در مقابلش حضور دارد، به همین علت آنرا تكرار نمی كند اما جامعه و انسانی كه فراموش كار باشد، تاریخ را تكرار می كند. برخی جوامع گرفتار آلزایمر فرهنگی هستند و متاسفانه تاریخ خودرا از یاد می برند. با نوشتن، ثبت كردن و نام گذاری می توان حافظه تاریخی را تقویت كرد. باید حوادث را به نماد تبدیل نماییم تا مرتب جلوی ما باشند و آنها را فراموش نكنیم. یكی از شوربختی های ما این است كه در دوران باستان هم به آن شكلی كه باید، تاریخ ننوشتیم و اگر هم نوشته ایم در كتابخانه سوزی ها از بین رفته است و مجبوریم برای شناخت خودمان به تاریخ هرودت یا تاریخ های دیگری كه در یونان و روم نوشته شده است، بازگشت نماییم.»

اینها را بهمن نامور مطلق، نشانه شناس و اسطوره شناس می گوید و بهترین راه یادآوری و گریز از فراموشی را نوشتن آزادانه و حقیقی تاریخ می داند و اضافه می كند: «بدتاریخی از بی تاریخی هم بدتر است. متاسفانه پادشاهان هم تاریخ را بد نوشته اند. یكی از راه های گریز از فراموشی كه بدتر از كروناست، نوشتن است. باید یك دستگاه آزادانه و صادقانه برای نوشتن تاریخ داشته باشیم تا آنرا تكرار نكنیم. اگر تاریخ را بنویسیم و آنرا به نماد و هنر تبدیل نماییم، فراموش نمی گردد. اگر برای آتش نشان های ساختمان پلاسكو یك نماد خوب تعریف می كردیم، فراموش نمی شدند. ما محكومیم كه به خاطر اشتباهاتمان، تجربیاتمان را فراموش نماییم. باید بیمارستان هایی كه مركز مبارزه با كرونا شده اند به نمادهایی بزرگ تبدیل شوند. عكاسان، این روزها را ثبت كنند و در این زمینه آثارهنری خلق شوند. شعر یا داستان نوشته شود و طنزهایی كه در این زمینه نوشته می شوند، جمع آوری شوند. ممكنست در شرایط فعلی و با توجه به این مشكلات، با طنزهایی كه در این زمینه منتشر می شود، موافق نباشیم اما باید بعنوان عالم و یك تاریخ نویس این موارد را در گنجینه تاریخ ثبت نماییم. این روزها بیشتر با كرونا شوخی می شود كه می تواند نوعی مكانیزم دفاعی برای مبارزه با بحران باشد اما نباید از حد خودش بگذرد.»

این نشانه شناس معتقد است: «پرستاران و پزشكان می توانند قهرمان باشند و باید از صدها قهرمانی كه به وجود می آید یكی را بعنوان قهرمانِ قهرمانان و اسطوره این زمان حفظ نماییم. وقت آن است به افرادی كه از دست می دهیم بپردازیم تا دیده شوند. آن افراد از دست رفته اند اما برای كسانی كه مانده اند، مهمند. در حادثه ۱۱ سپتامبر كه در آمریكا اتفاق افتاد، آتش نشانان وظیفه خودشان را انجام دادند اما از آنان قهرمانان بسیاری ساخته شد. ما كشوری با رویدادهای بسیاری هستیم و آدم های بزرگی داریم اما برای آنان قهرمان سازی نمی نماییم. اسم چند نفر از آتش نشانان پلاسكو را به خاطر می آوریم؟ قهرمانان می توانند در ما جرات ایجاد كنند و موجب تقویت روحیه باشند. امیدوارم تجربه خوب تشییع شهدای غواص تكرار شود. قهرمانان مردمی خیلی دلنشین تر از قهرمانان رسانه ای اند. امیدوارم مردم بتوانند قهرمانان خودشان را پیدا، بزرگ و به الگو و نماد تبدیل كنند. تاریخ را با آدم های بزرگ فراموش نمی نماییم. یكی از علت های فراموشی ما این است كه از قهرمانان می ترسیم و قهرمان سازی نمی نماییم. قهرمانان استوانه های تاریخند. اگر بتوانیم قهرمانانمان را كشف نماییم هم نمادسازی را انجام می دهیم و هم روحیه مردم تقویت می شود. باید از دختر و پسر جوان و پرستارانی كه جان خودرا فدا كردند مجسمه ساخت و به اسمشان خیابان نامگذاری كرد تا در تاریخ ثبت شوند.»

این روزها فقط موضوع قهرمان سازی مطرح نیست. استعاره هایی مثل «خط مقدم كرونا»، «جنگ مقابل كرونا»، «سربازان سفیدپوش» یا مشابه آن هم زیاد استفاده می شوند. برخی استفاده از این استعاره ها درباره پرستاران و پزشكان را خطرناك می دانند برای اینكه روایتی جنگی از بحران بیماری می دهد اما نامور مطلق اعتقاد دارد این مساله طبیعی است و در شرایط بحرانی به ژانرهای حماسی نیاز داریم تا روحیه افرادی كه در حال خدمتند، تقویت شود: «در مواقعی كه بحث مرگ و زندگی یا خوبی و بدی مطرح است و در شرایط بحرانی قرار می گیریم خود به خود به سمت مفاهیم و ژانرهای حماسی می رویم كه این مساله طبیعی است برای اینكه نیازمند یك نگاه حماسی هستیم. شرایط بحرانی نیاز به قهرمان و حماسه سازی دارد. باید ژانر حماسی را تقویت نماییم تا روحیه افرادی كه در حال خدمتند، تقویت شود. همانطور كه در جنگ به سرودهای حماسی نیاز داشتیم، در نبرد این چنینی كه كمتر از جنگ نیست و حتی گسترده تر و خطرناك تر از آن هم هست، نیاز به حماسه سازی داریم. زمان جنگ منتظر بودیم تا توپی از كشور دیگری به ما به هدف خوردن كند اما در شرایط فعلی از نزدیك ترین افراد خانواده به وحشت افتاده ایم. این نبرد بسیار بزرگ تر از جنگ ایران و عراق و جنگ های دیگر است. اما نباید دائما به استعاره های جنگی رجوع نماییم بلكه بهتر است استعاره های حماسی در حوزه پزشكی و دانش خلق نماییم. فرهنگ پویا، خلاق و مولف می تواند نسبت به حوادث تازه ای كه اتفاق می افتد، واژه های تازه ای خلق كند؛ واژه های تازه یعنی درك تازه از حوادث اما وقتی از واژه های تكراری استفاده می نماییم، به معنای این است كه حادثه جدیدی كه اتفاق افتاده را نتوانسته ایم درك نماییم. بنا بر این بواسطه نگاه بینامتنی و استعاره ای حوزه های دیگر دائما به این قضیه نگاه می نماییم. من معتقدم باید استعاره های جدید برای پدیده های نو بسازیم. این مسئولیت باید حس گردد و نهادهای مرتبط مثل فرهنگستان ها، دانشگاه ها و افراد حقیقی با درك این شرایط بی سابقه، استعاره هایی كه به آن نیاز است، خلق كنند. ما نباید دائما بواسطه حوادث گذشته، حوادث امروز را درك نماییم برای اینكه از واژه های ما مشخص می شود كه آیا مواجهه مستقیم با حادثه داشته ایم یا نه؟»

به اعتقاد این مدرس دانشگاه «كرونا از ما یك انسان تازه خلق می كند. این ویروس آنقدر جدی است كه اگر آنرا جدی بگیریم پس از كرونا، انسان دیگری خواهیم بود. مطمئنا كرونا واژه ای است كه وارد ادبیات ما خواهد شد و آنرا برای شوكی كه به ما وارد كرد حفظ خواهیم كرد. انسان پساكرونایی، انسان دیگری خواهد شد. بحران كرونایی، بحران متفاوتی است و باید درباره آن فكر كرد.»

منبع: مدل كودك