جنگ چهره محیط زیستی ندارد

به گزارش مدل كودك جنگ را هر طور كه صدا نماییم، صدایی جز وحشت، خون و مرگ از آن نمی شنویم. مرگ انسان و مرگ زمین.
روزهای پرآشوب و پر اختلافی را سر می نماییم. گاهی در فضای مجازی از كوره در می رویم به دوستی و دوست های چندین و چند ساله پشت می نماییم و دستمان را ناخواسته روی دكمه بلاك می بریم. چون دیگر تحمل باورهای هم را نداریم. گاهی هم به صداقت یكدیگر در بیان عقاید شك می نماییم. عده ای هم سكوت پیشه می كنند. خلاصه اختلاف نظر موج می زند كه طبیعی است.
البته اختلافی هم اگر هم باشد، بر سر جنگ نیست. جنگ برای همه خط قرمز است. برای همین همه آنرا زشت و نهایت وحشی گری می دانند. این روزها به سبب شرایط سیاسی حساس كشور و منطقه و رفتارهای تروریستی و جنگ طلبانه دولت آمریكا، برخی از كاربران فضای مجازی ضمن تقبیح جنگ، خاطرات تلخ و دلهره آور خویش را از روزهای حمله عراق ضد ایران مرور می كنند.
در این میان یكی از جالب توجه ترین واكنش ها به منظور مذمت جنگ و جنگ طلبی و اقدامات تروریستی مربوط به كسانی است كه تلاش دارند بودجه های صرف شده كشورها را برای خرید تجهیزات نظامی با هزینه تجهیزات لازم برای حفاظت از محیط زیست مقایسه كنند.
برای مثال در یكی از این تصاویر كه توسط یكی از كاربران استرالیایی در اینستاگرام انتشار یافته، یك هواپیمای جنگی با نام فیل سفید (White Elephant) با یك هواپیمای آتش نشانی یا اطفای حریق نمایش داده و اشاره شده است كه قیمت ۷۲ فروند هواپیمای جنگی ۶۴ میلیارد دلار برآورد شده است، در صورتی كه برای تهیه ۷۲ هواپیمای آتش نشانی تنها دو میلیارد دلار نیاز است.

آتش سوزی های گسترده در جنگل های استرالیا این روزها جان نیم میلیون حیوان و بیشتر از ۲۰ انسان را گرفته است. برای همین برخی ضمن انتقاد از دولت استرالیا تاكید دارند كه این كشور می توانست به جای هزینه های گزاف برای تهیه تجهیزات نظامی و جنگ افروزی، بخش كوچكی از این مبالغ را برای تأمین تجهیزات اطفای حریق همچون بالگرد اطفای حریق هزینه كند.
همچنین روزنامه انگلیسی نیوزویك در مطلبی با اشاره به اقدام تروریستی اخیر دولت آمریكا ضد ایران، بیان كرده است كه میزان گازهای گلخانه ای تولید شده توسط ارتش آمریكا با مجموع گازهای گلخانه ای تولید شده ۱۴۰ كشور دنیا برابری می كند. همینطور در این گزارش درباره صدمه های انسانی و محیط زیستی حملات مسلحانه آمریكا به ایران اخطار داده شده و تاكید گردیده است كه علاوه بر تلفات انسانی، جنگ می تواند خسارت های محیط زیستی بسیاری به بار بیاورد.

افزون بر این یكی از كاربران آمریكایی مطلبی را منتشر نموده كه مورد توجه كاربران ایرانی و فعالان محیط زیست هم قرار گرفته است. در خصوص اینكه قیمت هر پهباد ۲۸ میلیون دلار و قیمت هر موشك ۷۰ هزار دلار است. هزینه هر ساعت پرواز این پهبادها ۳۶۲۴ دلار برآورده شده است. اشاره شده كه این همه برای قتل مردم خاورمیانه كه با روزی یك دلار زندگی می كنند، هزینه می كنیم!

صابر ابر، بازیگر ایرانی هم چند روز پیش با انتشار متنی خطاب به ترامپ، از او دعوت كرده بود به جای هزینه كرد منابع كشورش در ایجاد آتش در خاورمیانه، پول كشورش را برای خاموش كردن آتش در استرالیا هزینه كند.
به هر حال، جنگ را هر طور كه صدا نماییم، صدایی جز ترس و حشت، تخریب و خون و مرگ از آن نمی شنویم.

آتش سوزی در استرالیا به ما چه؟

آتش، جنگل های استرالیا را بلعیده از دو ماه پیش تابحال بیشتر از شش میلیون هكتار از مراتع و جنگل های استرالیا طعمه حریق شده است. این جهنم آتش ۵۰۰ میلیون حیوان را به كام مرگ كشیده، بعضی از این حادثه با عنوان آخرالزمان استرالیا یاد می كنند.
خبر مرگ دسته جمعی حیوانات و انقراض گونه های گیاهی در جنگل های استرالیا در سراسر دنیا پیچیده است. تعداد زیادی از ایرانی ها هم این روزها، ضمن بازنشر تصاویر دلخراش از حیوان های جزغاله شده یا حیوانات نجات یافته از حمله حریق، نسبت به این فاجعه زیست محیطی واكنش نشان می دهند.
در این میان برخی كاربران فضای مجازی معتقدند كه آتش سوزی در جنگل های استرالیا، به ما كه در ایران هستیم؛ هیچ ربطی ندارد. آیا تخریب محیط زیست در استرالیا به ما كه در ایران هستیم؛ ربط پیدا می كند یا نه؟

حسین حجت پناه – جامعه شناس فرهنگی – در پاسخ به این پرسش ایسنا تاكید دارد كه به سبب ذات جهان شمولی محیط زیست، خواه ناخواه پدیده های مربوط به محیط زیستِ همه كشورها به همه انسان ها ارتباط پیدا می كند، ازاین رو از آنجائیكه محیط زیست یك چرخه به هم پیوسته است و در نتیجه آتش سوزی های استرالیا به همه انسان ها مربوط می شود و همگی باید نسبت به آن حساس باشیم.
به دلیل ذات به هم پیوسته محیط زیست، این مقوله در مرزبندی های سیاسی كه توسط انسان ها وضع شده؛ نمی گنجد. اتفاقا با عنایت به شرایط اقلیمی جامعه ایران، حساسیت ما نسبت به ابعاد مختلف این پدیده باید بیشتر باشد. بالاترین نرخ تخریب جنگل برای ایران است. روش های مدیریتی آب در ایران مشكلات جدی دارد. برخی از شهرهای ایران جزو آلوده ترین شهرهای جهان است. برای همین هم هم كه شده باید به لحاظ اجتماعی نسبت به وقایع زیست محیطی كل دنیا حساس باشیم.
این جامعه شناس فرهنگی در ادامه می گوید: سازمان ملل ۴۰ حادثه طبیعی را شناسایی كرده كه از این تعداد ۳۱ نوع آن در ایران رخ می دهد و ایران جز كشورهایی است كه بیشترین صدمه را از بلایای طبیعی می بیند، درنتیجه باید نسبت به تجارب رخداده در سایر كشورها حساس باشیم تا بتوانیم با الگوهای بومی خود از آن تجربه ها درس بگیریم. به هر حال استرالیا در حل بحران های محیط زیستی از كشور ما جلوتر است و می توانیم از تجربیات این كشور استفاده نماییم. از آن مهم تر باید توجه افكار عمومی را نسبت به محیط زیست حساس نماییم تا مطالبه گری جهت حل مسائل زیست محیطی ایران افزایش یابد.
اعلام می شود كه دلیل آتش سوزی های گسترده در جنگل های استرالیا، گرمایش جهانی است. پدیده ای كه همه كشورها همچون ایران را تحت تأثیر قرار داده است. افزایش دمای كره زمین درمناطق مختلف دنیا به شكل های مختلف بروز می كند. امكان دارد در منطقه ای سبب افزایش بارش های سیل آسا مثل بارش های اخیر خوزستان شود یا در بعضی مناطق به سبب افزایش دما و وزش باد گرم، جرقه ای برای آتش سوزی بشود. هر چه هست بنا به تدیید كراشناسان محیط زیست هم مساله ای بین المللی است.

سپهر سلیمی – كارشناس – هم معتقد است: نمی توانیم بگوییم آتش سوزی استرالیا به ما چه؟ چون آنچه در كره زمین رخ می دهد روزی گریبان ما را هم خواهد گرفت. شاید این حجم از آتش سوزی پنج یا ۱۰ سال دیگر در ایران رخ دهد، ازاین رو حریق استرالیا اتفاقا كاملا به ما مرتبط می باشد. چون باید این شرایط را پیشبینی و برای آن برنامه ریزی نماییم. این وقایع هشداری برای همه سیاستمداران دنیاست چون نقش بسیاری در سیاست های پشتیبانی از محیط زیست دارند. برای مثال در همین استرالیا كه این روزها گرفتار آتش سوزی های گسترده شده؛ دولت راستگرای حاكم بر این كشور، همه بودجه های تغییر اقلیم را حذف كرده و همه فعالان محیط زیست را تحت فشار گذاشته و حتی قوانین سختگیرانه ضد آنها وضع كرده است، هر چند كه نتیجه این سیاست را خیلی زود گرفت. از نظر من ویرانی گسترده جنگل های استرالیا بخشی از همین سیاست هاست.
او ضمن ابراز ناراحتی از سوختن تعداد زیادی از حیوانات می گوید: بخشی از موجودات زنده در حال از بین رفتن هستند و بر هر انسان با شرفی واجب است كه نسبت به این مساله حساس باشد. باید درس عبرت بگیریم. اتفاق استرالیا دیر یا زود گریبان ما را هم می گیرد. كسانی كه فكر می كنند اتفاق استرالیا فقط به استرالیا ربط دارد و به ما مربوط نیست افراد محیط زیستی نیستند و نمی توانند برای جهان خود مفید باشند. متاسفانه این روحیه درباره مشكلات محیط زیستی داخلی هم وجود دارد. چون شهرها نسبت به مشكلات محیط زیستی شهرهای دیگر بی تفاوت هستند.
در این میان حسین حجت پناه – جامعه شناس فرهنگی – وضع بد محیط زیست جهان را نمادی از شكست مدرنیسم دانسته و می گوید: هم اكنون در اثر مدرنیته محیط زیست جهان با بحران های گوناگونی دست و پنجه نرم می كند و بر اساس جهانی شدن تاریخ بشری، بروز یك پدیده زیست محیطی مخرب در یك منطقه در سایر مناطق هم اثر می گذارد.
جهانی شدن ناشی از مدرنیته سبب افزایش حجم مبادلات جهانی در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شده است. برای همین كوچكترین تغییر در یك منطقه روی جوامع دیگر تأثیر می گذارد. برای مثال امكان دارد یك اتفاق سیاسی و نظامی در یك گوشه دنیا روی قیمت نفت؛ دلار و طلا تأثیر بگذارد و زندگی روزمره همه انسان ها را در دنیا تحت تأثیر قرار دهد. برای همین هم آتش سوزی در یك منطقه روی محیط زیست و شرایط اقلیمی همه نقاط دنیا اثرگذار می باشد.

دیدن چشم های غمگین و خسته كوالاهای استرالیایی كه درد و سوزش سوختگی را تحمل می كنند، غم عمیقی به جانت می ریزد. به خصوص اگر بفهمی این روزها شعله های آتش ۸۰۰۰ هزار كوالا را در جنگل های استرالیا از بین برده است. آنها هم كه جان سالم به در برده اند؛ مشخص نیست كه از این پس غذای كافی برای خوردن پیدا كنند، چون قوت غالب آنها یعنی گیاه اكالیپتوس طعمه حریق شده است.
باور نماییم یا نكنیم عامل قتل عام حیوانات در جنگل های استرالیا تك تك ما انسان ها هستیم. این حریق كه مشابه آن متاسفانه هر ساله جنگل های ایران را هم تحت تأثیر قرار می دهد، زاده افزایش گازهای گلخانه ای و افزایش دمای كره زمین است. پس جدا از اینكه آتش سوزی در ملبورن باشد یا در كلاردشت همه ما در وقوع آن یك اندازه سهم داریم چون همه ما سبب گرم شدن زمین شده ایم و در نتیجه باید برای كنترل دمای آن هم همه با هم فارق از مرزهای سیاسی تلاش نماییم.
در این شرایط با خودت فكر می كنی من ایرانی، من آمریكایی، من هندوستانی، من استرالیایی یا… به جز استوری كردن عكس این حیوان دوست داشتنی چه كمكی از دستم برمی آید؟
می توانیم با كم كردن دو سه درجه ای دمای وسایل گرمایشی خانه و محل كار، كاهش مصرف محصولات دامی، دوری از مصرف گرایی و مدگرایی، محدود كردن تردد خودرهای تك سرنشین، كاهش مصرف كیسه های پلاستیك، كاهش مصرف كاغذ، كاشت بیشتر نهال و گیاه و… در كنترل دمای كره زمینمان قدمی برداریم و سیاسیون را قانع نماییم كه در راه حفظ جان زمین پیش بروند.