نه تعطیلی راهکار است، نه تغییر شاخص آلودگی

مدل کودک: «مبنای رسیدن غلظت آلاینده های هوا به ۱۵۰ برای اعلام غیر حضوری شدن مدارس در قانون آمده است؛ قانونی که در امتداد قانون هوای پاک مصوب هیأت وزیران در سال ۱۳۹۶ است. بدین سبب بهتر است بجای تغییر قانون، به وضعیت هوای آلوده تهران برسیم و در عین حال به راهکارهایی که بتواند بچه ها را از مدرسه دور نکند.»

به گزارش مدل کودک به نقل از ایسنا، روزنامه ایران نوشت: «کیفیت هوای تهران چهارشنبه با عبور از عدد ۱۵۸ از مرز ناسالم برای همه گذشت. در تهران بار دیگر ۲۲ ایستگاه به رنگ قرمزدرآمد و طرح زوج و فرد برای چندمین روز پی در پی اجرا شد. با این همه تنها تفاوت هوای تهران با چند روز قبل، افزایش جریمه ۱۵۰ هزار تومانی خودرو های متخلف و ورود به محدوده زوج و فرد بود که البته باید تعطیل نشدن مدارس را هم به آن اضافه کرد.

پس از چند هفته تعطیلی متوالی، بالاخره نوبت به بازشدن مدارس رسید؛ آن هم در شرایطی که هوای تهران همچنان آلوده بود و شاخص ها نسبت به گذشته سیر نزولی نداشت. «تعطیلی مدارس و دانشگاه ها» راهکاری که از سالهای قبل به عنوان مسکن آلودگی هوا اجرا می شد، بالاخره با مقاومت مسئولان آموزش وپرورش مواجه و قرار بر این شد اگر نمی توانیم به بهانه شاخص آلودگی مدارس را تعطیل نماییم، حداقل به سراغ تغییر «شاخص ها» برویم تا طبق قانون، دستمان برای بازبودن مدارس باز باشد. بدین سبب از روز دوشنبه مدارس به استقبال طرح جدیدی رفتند که در اساس با وجود فاکتورهای نزدیک به ۱۵۰ و حتی بالاتر از آن باز و دانش آموزان در مدرسه حاضر شدند.

موفقیت آموزش حضوری البته ثابت شده است؛ حتی اگر نخواهیم به آمار نگران کننده کاهش سطح کیفیت آموزشی نگاه نماییم هم می بینیم که بازنبودن مدارس یک اخطار جدی است. اما آیا تغییر شاخص ها مقرر است سطح کیفی آموزش را یک دفعه بالا ببرد؟! کارشناسان البته تاکید دارند وضعیت آلودگی به حدی جدی است که داخل یا خارج خانه باشید چندان به حال ریه هایتان فرقی نمی کند اما این نگرانی هم وجود دارد که اگر شاخص ها را تغییر دهیم، همین حساسیت نصف ونیمه هم از بین برود! همه ما حالا منابع آلاینده را می شناسیم و امسال اتفاقاً اغلب مسئولان دولتی بجای پنهانکاری صریحاً درباره ی منابع آلایندگی هشدار داده اند. بااینکه حل این مسأله زمانبر است، اما واقعیت این است که باید برای آن فکری کرد. تعطیلی و مجازی شدن مدارس علاوه بر افت کیفیت آموزشی موجب لطمه های روحی و روانی زیادی به دانش آموزان شده است اما چاره آن حضوری کردن مدارس هم اگر باشد، با تغییر شاخص ها توجیه نمی شود!

چندی پیش رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به عدم کنترل منابع انتشار آلودگی در شهر تهران گفته بود که شاهد افزایش ۳ تا ۵ برابری دی اکسید گوگرد در هوای تهران هستیم اما آیا تعطیلی مدارس توانسته است از گوگرد هوای تهران کم کند؟! البته راهکارهای قانونی و بازدارنده دیگری هم در طول این مدت مد نظر قرار گرفته است. برای مثال ۲۳ آذرماه علی القاصی مهر، رییس کل دادگستری استان تهران در پی تشدید آلودگی هوای تهران و به مخاطره افتادن سلامت عمومی جامعه به عنوان یکی از مصادیق حقوق عامه، دستور تشکیل کمیته مشترک برای شناسایی کوتاهی و ترک فعل احتمالی دستگاهها در زمینه قانون هوای پاک را صادر کرد. با این همه هنوز مشخص نیست مقصر این وضعیت در کلانشهرها کیست؛ آن هم زمانی که آلودگی هوا در ایران سالانه جان ۴۵ هزار نفر را می گیرد.

در عین حال سخنان وزیر کشور از طرح پیشنهادی دولت از طرف سازمان حفاظت محیط زیست برای تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا هم جالب توجه است. این اظهارات را باید در ادامه سخنان وزیر آموزش وپرورش گذاشت که گفته بود مدارس در دنیا به خاطر شاخص آلودگی هوای ۱۵۰ تعطیل نمی شوند. این سخنان البته با واکنش کاربران در فضای مجازی مواجه گردید اما واقعیت این است وقتی قوانین کارسازی وجود ندارد، باید تعطیلی مدارس را جدی تر گرفت! چونکه ظاهراً این تعطیلی ها موجب کاهش ترددها و ترافیک نشده و البته مشخص نیست در سلامت دانش آموزان تأثیر مثبت گذاشته است یا نه! راهکار اصلی همان پاسخگوکردن دستگاه های مسئول است؛ چونکه تعطیلی مدارس حالا به نسخه ناکارآمدی تبدیل گشته است که تنها در معدود کشورهایی مثل چین، هند، پاکستان و بنگلادش استفاده می شود. حتی در روزهای کرونا در ایران ۲۲ هفته تعطیلی کامل و ۳۱ هفته تعطیلی نسبی داشتیم؛ در صورتیکه در ژاپن مدارس فقط ۱۱ هفته تعطیل بودند! در هند که ۹ شهر آن در لیست آلوده ترین شهرهای جهان قرار دارد نیز روزهای تعطیل بمراتب کمتر از ایران گزارش شده است!

مطالعاتی که در سال ۹۶ انتشار یافته است نشان میدهد تنها ۱۲ درصد مردم جهان در شهرهایی زندگی می کنند که میزان غلظت آلاینده های ۱۰PM و ۲.۵PM آن، کمتر از سطوح استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. در میان شهرهای مورد مطالعه در قاره آسیا، ۳۸۷ شهر در رتبه ۲۲۸ آلودگی از نظر آلاینده ۲.۵PM قرار گرفته بودند.

یکی از سیاست هایی که برخی شهرهای آلوده در پیش گرفته اند، مکان یابی مدارس برای محافظت آنها از آلودگی است. شاخص ها در تهران نیز مناطق آلوده و بسیار آلوده را مشخص می کند! هر چند مکان یابی مدارس در برنامه ریزی کلانشهرهای ایران پیش بینی نشده است اما می توان بصورت منطقه ای مدارس را تعطیل کرد؛ بااینکه پراکندگی دانش آموزان از یک منطقه در منطقه ای دیگر هم این تصمیم را دشوار می کند! در کشورهای توسعه یافته ایمن سازی مدارس بطور جدی دنبال می شود.

برای مثال ایجاد موانع و پوشش گیاهی در مدارسی که در مناطق آلوده و پرتردد هستند، گزینه چندان سختی نیست. نصب دستگاه های تصفیه هوا در کلاس های درس و برقراری مدارس در ساعات کم تردد نیز همچون راهکارهای پیشنهاد شده است. پژوهشگران می گویند تصفیه کننده های هوا در کلاس های درس غلظت آلودگی داخلی را تا ۵۷ درصد کم می کنند. رایگان کردن هزینه های استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی برای مردم شهر، تشویق مردم به استفاده از دوچرخه، محدودکردن فضاهای پارکینگ، جایگزینی اتوبوس های فرسوده با اتوبوس های بدون آلودگی، برخی راهکارهای کشورهای آلوده دنیا برای خارج شدن از این فهرست است.

گرچه برخی کارشناسان گفته اند که «تغییر شاخص آلودگی هوا، پاک کردن صورت مسأله است» همانطور که نمایندگان مجلس شورای اسلامی سال ۹۶ در مقابل طرح هایی مثل تعطیلات زمستانی یا سال تحصیلی شناور و تغییر تقویم آموزشی با همین استدلال هیچ تغییری در قوانین ایجاد نکردند اما «مبنای رسیدن غلظت آلاینده های هوا به ۱۵۰ برای اعلام غیر حضوری شدن مدارس در قانون آمده است؛ قانونی که در امتداد قانون هوای پاک مصوب هیأت وزیران در سال ۱۳۹۶ است. بدین سبب بهتر است بجای تغییر قانون، به وضعیت هوای آلوده تهران برسیم و در عین حال به راهکارهایی که بتوانند بچه ها را از مدرسه دور نکنند.»

منبع: مدل کودک