نگاهی به آیین های چهارشنبه سوری

مدل کودک: گفته می شود قدیمی ها اعتقاد داشتند که خاکستر چهارشنبه سوری نحس است، همین طور خانواده هایی که بیمار یا حاجتی داشتند، نذر می کردند و آش می پختند و….
به گزارش مدل کودک به نقل از ایسنا، علی بلوکباشی در نوشتاری با عنوان «چهارشنبه سوری (بوته افروزی، قاشق زنی، فالگوش نشینی، بخت گشایی، و… در شب آخرین چهارشنبه سال» که در مجله هنر و مردم(۱۳۴۵، شماره پیاپی: ۵۳ و ۵۴) پخش شده، درباره آیین بوته افروزی در چهارشنبه سوری آورده است: «پیش از پریدن آفتاب از لب بام، بوته های خار و گَزَن را روی بام یا زمین در سه یا پنج یا هفت «گُله» کُپّه می کنند. با نیم تاریک شدن آسمان، گِردِ هم می آیند و بوته ها را آتش می زنند… هر کدام سه بار از روی بوته های افروخته می پرند و می خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من». قدیمی ها اعتقاد داشتند که خاکستر چهارشنبه سوری نحس است؛ چونکه مردم، هنگام پریدن از روی آن، زردی و بیماری خودرا به آتش می دهند و، در عوض، سرخی و شادابی آتش را به خود منتقل می کنند. بنابراین، بوته ها که خاکستر شد، زنی آنرا در خاک انداز جمع می کند و از خانه بیرون می بَرَد و در سر چهارراه می ریزد و، در بازگشت، درِ خانه را سخت می کوبد. کسی از درون می پرسد: کیست؟
می گوید: منم.
می پرسد: از کجا آمده ای؟
می گوید: از عروسی.
می پرسد: چه آورده ای؟
می گوید: تندرستی.
در این هنگام در را می گشایند و همراه او تندرستی را برای یک سال به خانه خود می آورند.»
همین طور وی در جای دیگری از این نوشتار درباب دیگر آیین های این شب آورده است: «پختن آش ابودَردا و آش بیمار: خانواده هایی که بیمار یا حاجتی داشتند، نذر می کردند و این آش را می پختند و اندکی به بیمار می خوراندند و بقیه را در بین فقرا پخش می کردند.
قاشق زنی: زنان و دختران حاجت دار، قاشقی یا کاسه ای مِسین برمی دارند و شب هنگام در کوچه، در مقابل هفت خانه، خاموش و بی سخن، قاشق را پی درپی بر کاسه می زنند. صاحب خانه، که با چنین رسمی آشناست، چیزی در کاسه آنها می گذارد که ممکنست پول باشد یا شیرینی و آجیل و بُنشَن و…. «قاشق زنان» اگر چیزی به دست نیاورند، از برآمدن حاجت خود ناامید خواهند شد.
فالگوش نشینی: آسمان که تاریک شد و شناسایی مردم دشوار، زنان و دخترانی که آرزو دارند، نیت می کنند و از خانه بیرون می روند و در سر راه یا گذر مردم یا سر چهارسو می ایستند یا می نشینند و، بی آنکه شناخته شوند، گوش به سخن رهگذران می سپارند. نیک و بدِ سخن رهگذران برای فالگوش نشینان فال است. اگر اولین رهگذرانی که از برابر آنها می گذرند سخن دلنشین و شاد بگویند، برآمدن حاجت و آرزوی خودرا حتم می دانند، و اگر سخنان تلخ و اندوه زا بگویند، رسیدن به مراد و آرزوی خودرا ممکن نخواهند دانست.»

منبع: مدل کودک