عادت های بد، این صحنه های چندش آور را ما خلق می نماییم

مشتری بعدی که مدت ها برای پیداکردن میز و صندلی خالی دندان تیز کرده، جا را اشغال می کند و با چهره کج و کوله، ظرف های غذای نیمه خورده مشتری قبلی را جمع می کند، در سطل زباله می ریزد و با صدای بلند می گوید: «چرا فِک می کنن همیشه یکی هست پس مونده هاشونو جمع کنه؟ اینا کی میخوان دُرُس بشن؟!»

غذایش تمام شده، روی میز پُر از دستمال کاغذی های استفاده شده است، نوشابه و آب معدنی نصفه خورده شده و غذایی که ته مانده اش می تواند یک وعده دیگر شکم را سیر کند رها می شوند، سیگارش را از داخل کیفش درمی آورد، از پشت میز بلند می شود و بیرون می زند. رستوران شلوغ است و کارگران سخت مشغول آماده کردن سفارش ها، کسی حواسش به ظرف های جامانده روی میزها نیست.

دل نیروهای خدماتی فودکورت ها و رستوران های سنتی که سلف سرویس دارند هم از این مساله پر است. یکی از آنان به ایسنا می گوید: «ما نمی تونیم چیزی بگیم چون یه کارمند ساده ایم و اگه به مشتری بر بخوره و شکایت ما رو پیشِ کارفرما ببره، اخراج می شیم. ما محکوم به جمع کردنیم. بارها شده که این جمله رو از جانب مشتری شنیدیم «پولشو دادیم، ولش کن، خودشون میان جمع می کنن». من تا حالا خارج نرفتم اما میگن تو بسیاری از رستورانا و غذاخوریای اونجا خودِ مردم باید ظرف غذاشونو جمع و جور کنن. نمیدونم، شاید به خاطر همینه که جهان اونا اوله و جهان ما سوم.»

این موضوع شامل سلف سرویس هتل ها هم می شود. کافیست هنگام صبحانه نگاهی به میزهای مسافران یک هتل بیندازیم تا از نزدیک شاهد حجم اسراف و زیاده روی افراد باشیم. حرص و ولعی که نتیجه آن دورریزی حجم زیادی از مواد غذایی است. کارمند یک هتل پنج ستاره است و در رستوران آن کار می کند. چشمش از اسراف های هر روزه مردم از سر میز صبحانه و استفاده از سلف سرویس گرفته تا هنگام ناهار و شام پُر است. او به ایسنا می گوید: «چند وقت پیش میزبان چندتا روس بودیم. هر بار که برای وعده غذایی به میومدن رستوران، فقط یه دونه بشقاب کثیف می کردن. هر بار که می خواستن چیزی بخورن همون بشقاب رو می بردن و به اندازه نیازشون غذا می کشیدن. در نهایت وقتی می خواستیم میزا رو جمع نماییم، برای جمعیت ۳۰ نفره مهمونای روس با یه چرخ همه ظرفا جمع آوری می شد بدون این که غذایی روی میزشون باقی بمونه اما واسه جمع کردن میز ۱۰ تا ایرانی دو تا چرخ لازم بود تا ظرف هاشونو جمع نماییم، به اضافه حجم زیادی از غذا که اسراف شده بود.»

اما این زیاده خواهی از کجا می آید و چرا خیلی از افراد تمایل به این میزان اسراف در مصرف مواد غذایی دارند؟ امان الله قرایی مقدم – جامعه شناس – در این زمینه معتقد است: «سبک و شیوه زندگی تغییر کرده است. فرهنگ ما دارای اصالت معنوی بوده است و مواد غذایی را برکت خدا می دانسته. در زمانی نه چندان دور، مردم اگر خرده نانی روی زمین می دیدند، برای آنکه زیر پا نماند آنرا برمی داشتند و حتی می بوسیدند. اما امروزه متاسفانه به سبب اشرافی گری و با طرز تفکر این که اُفت دارد یا بد است یا می گویند طرف ندید بدید است، کسر شأنشان می شود غذایی را که در رستوران اضافه می آورند با خود ببرند و اضافه آنرا استفاده کنند چونکه جامعه، ظاهربین و حسی شده است. زمانی که مردم برمبنای قیافه و رفتار، دیگران را قضاوت کنند چنین پدیده هایی هم عادی می شود. در عروسی و عزا ما ظرف های غذای نیمه استفاده شده بسیاری می بینیم و در حقیقت این یک نوع فرهنگ اسراف گرایی و اسراف زدگی است که گرفتار آن شده ایم. حتی افرادی هم که در رستوران کار می کنند و می بینند که روزانه چه مقدار مواد غذایی دور ریخته می شود، به مشتری ها پیشنهاد نمی کنند که اضافه غذایشان را با خود ببرند. ظاهرسازی و خودرا بزرگ کردن در همه شئونات دیده می شود.»

او ادامه می دهد: «ما از لحاظ ظاهری امروزی شده ایم اما فرهنگ معنوی، رفتارها و ارزش هایمان همچنان عقب افتاده است. از این امر در جامعه شناسی بعنوان تاخر فرهنگی یاد می کنند. بارها پیش آمده که دیده ایم برخی افراد سوار ماشین های آخرین مدل و وارداتی می شوند اما قوانین راهنمایی و رانندگی را زیر پا می گذارند. قاشق و چنگال نقره استفاده می نمایند اما هنگامی که غذا می خورند صدای بولدوزر درمی آورند. ما حتی در مصرف غذا هم تاخر فرهنگی داریم، قدرت خرید غذا را داریم اما فرهنگ درست استفاده از مواد غذایی را نداریم و نمی توانیم از آن به درستی استفاده نمائیم. ما دومین مصرف کننده گاز در جهانیم و این هم ناشی از همان تاخر فرهنگی است.»

این جامعه شناس می گوید: «با توجه به فرهنگ ما، یک انسان رشدیافته نباید چنین رفتاری از خود نشان دهد. فست فودها وارداتی اند و با اصالت فرهنگ ما مغایرت دارند. سفره از قدیم احترام و تقدس داشته و کسی پایش را روی آن نمی گذاشته است. در زمان قدیم ما غذایمان را بدون بسم الله شروع نمی کردیم. هم اکنون آمریکایی ها غذایشان را پس از به زبان آوردن دعا می خورند اما متاسفانه ما گرفتار تاخر فرهنگی شده ایم. آمدیم راه رفتن کبک را یاد بگیریم، راه رفتن خودمان را هم فراموش کردیم. سفره غذایمان را جمع نمی نماییم، ساندویچ نیمه خورده مان را رها می نماییم. همین رفتار بدآموزی دارد و نسل جدید از این رفتار الگوبرداری می کند. به سفره احترام نمی گذاریم و درست پرورش نیافته ایم.»

بنا بر اعلام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در دهه های اخیر به سبب شهرنشینی، جهانی شدن و افزایش درآمد مازاد، عادات غذایی و رژیم غذایی تغییر پیدا کرده است. انتخاب غذا و نحوه مصرف آن بر سلامتی و سیاره ما و همین طور بر نحوه عملکرد سیستم های کشاورزی و غذایی موثر است. قبل از همه گیری بیماری کرونا، صدها میلیون نفر در سراسر جهان با گرسنگی مواجه بودند و این تعداد در سال قبل به ۸۱۱ میلیون نفر بالا رفته است. این در حالیست که جهان، غذای کافی برای تغذیه همه را تولید می کند اما ۱۴ درصد از غذا از بین می رود و ۱۷ درصد نیز اتلاف می شود.

منبع: مدل کودک