گزارش مدل كودك؛ تداوم نابسامانی بازار نهاده های دامی باوجود حضور انحصاری دولت

مدل کودک: نابسامانی در بازار نهاده های دامی در حالی تداوم دارد که دولت با پرداخت یارانه سنگین در قالب ارز ۴۲۰۰ تومانی، مدتی است به واردکننده حدودا انحصاری این حوزه تبدیل گشته است.
به گزارش مدل کودک به نقل از مهر، بازار نهاده های دامی در حالی طی یکسال گذشته با نابسامانی های بی سابقه مواجه بوده که عمده واردات این اقلام توسط خود دولت انجام می شود و حجم گسترده ای از ارز ۴۲۰۰ تومانی صرف این واردات شده و بگفته بانک مرکزی تامین ارز نسبت به سال قبل نیز با رشد مواجه بوده است. از شروع سالجاری تا تاریخ هشتم آذرماه جاری تامین ارز انجام شده برای واردات کنجاله سویا از طرف بانک مرکزی بیش از ۷۷۱ میلیون دلار بوده که این رقم نسبت به زمان مشابه سال ۹۸ که بیش از ۴۴۹ میلیون دلار تامین ارز برای واردات کنجاله صورت گرفته معادل ۵۸ درصد رشد دارد. با این وجود ارزش کنجاله ترخیص شده از گمرکات طی این مدت نسبت به زمان مشابه ۹۸، ۲۸ درصد کاهش را نشان میدهد. همین طور از نظر وزنی نیز ترخیص کنجاله سویا امسال ۲۳ درصد کاهش یافته است.تأمین ارز برای کنجاله افزایش یافت واردات کاهش / ‬بازار همچنان نابسامانهمچنین در مدت یاد شده در سال ۹۹ تامین ارز انجام گرفته برای جو دامی حدود ۲۶۵ میلیون دلار بوده که نسبت به رقم بیش از ۶۶۶ میلیون دلار سال قبل ۶۰ درصد کاهش دارد. طی این مدت ارزش جوی ترخیص شده ۴۵ درصد کاهش داشته و از نظر وزنی نیز ترخیص جو ۴۳ درصد افت کرده است. طی مدت یاد شده میزان تامین ارز انجام شده برای کالای ذرت دامی بیش از ۱۴۷۰ میلیون دلار بوده که نسبت به زمان مشابه سال قبل (بیش از ۱۳۵۶ میلیون دلار) ۸ درصد رشد دارد. همین طور ترخیص ذرت از نظر ارزشی و وزنی به ترتیب ۱۰ و ۱۲ درصد رشد کرده است. همین طور بر طبق اعلام اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور، تا ۲۱ آذرماه امسال ثبت سفارش کنجاله سویا نسبت به سال قبل حدود ۹۰ درصد افزایش یافته، تخصیص ارز و تامین ارز این محصول نیز به ترتیب ۲۹ درصد و ۲۰ درصد افزایش یافته در صورتیکه ارزش ترخیص آن همچنان افت کرده و ۲۸ درصد کاهش داشته است. بر طبق این گزارش درحالی که تامین ارز برای نهاده های کنجاله سویا و ذرت افزایش داشته نابسامانی گسترده ای را در بازار این نهاده ها طی یک سال اخیر شاهد بوده ایم و در حوزه کنجاله سویا شاهد کاهش حجم واردات نیز هستیم. یکی از نکات مهم نیز حضور پررنگ دولت در واردات نهاده های دامی و کاهش سهم بخش خصوصی بوده که انتقادات زیادی را به همراه داشته است.حضور پررنگ دولت در واردات نهاده های دامی و تضعیف بخش خصوصی!در همین راستا، سید جلال طیبا طیبا، خزانه دار اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از افزایش سهم دولتی ها در واردات نهاده های دامی و تبعات آن در فعالیت صنایع وابسته، اظهارداشت: نگاهی به سهم واردات نهاده های دامی از طرف شرکت های دولتی طی پنج سال قبل نشان میدهد که با وجود شعارهای داده شده میزان واردات آنها به نسبت کل افزایش چشمگیری داشته و به همین نسبت مشکلات توزیع نیز بیشتر شده است بطوری که در سال ۱۳۹۵ سهم واردات شرکت های دولتی (پشتیبانی امور دام کشور) در نهاده های ذرت، جو و کنجاله سویا به ترتیب ۲ درصد؛ صفر درصد؛ و۸ درصد از کل واردات بوده است در صورتیکه در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ این نسبت به ترتیب به ۷ درصد؛ ۲۴ درصد؛ و ۸۹ درصد رسیده است. عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران اشاره کرد: مساله قابل توجه این است که افزایش نسبت واردات شرکت های دولتی از نهاده های دامی موجب بحرانی تر شدن بازار نهاده شده و هدف تنظیم بازار به هیچ وجه محقق نگردیده است. طیبا طیبا اشاره کرد: دولت همچنان اصرار دارد منابع ارزی محدود و مرغوب در اختیار شرکت های دولتی باشد. در آخرین تصمیم گیری ۴۵۰ میلیون دلار از باقی مانده منابع بودجه واردات نهاده در اختیار شرکت پشتیبانی دام کشور قرار گرفت و فعالان اقتصادی بخش خصوصی که ماه هاست کالای آنها در بنادر تخلیه شده و قسمتی از آن نیز روانه بازار گردیده همچنان در انتظار تخصیص ارز هستند و البته طولانی شدن روند تخصیص ارز به تجار باعث شده تا اعتبار آنها نزد فروشندگان خارجی مخدوش شود. این مقام مسئول تصریح کرد: ادامه روند مذکور در آینده مخاطرات جدی برای دولت به همراه خواهد داشت چونکه خروج بخش خصوصی از چرخه واردات که با پشتوانه اعتباری قوی تا کنون بخش عمده ای از محدودیت های ارزی ناشی از تحریم را به دوش کشیده اند، موجب می شود دولت ضمن تحمل هزینه های اضافی تر در آینده ای نه چندان دور با کمبودهایی بمراتب شدید تر از وضع فعلی مواجه شود.
چرا بازار کنجاله سویا بحرانی شد؟
عباس حاجی زاده دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور نیز با اشاره به اینکه نیاز کشور به نهاده های دامی حدود ۱۴ میلیون تن است، اظهار داشت: ۸۰ درصد نیاز کشور بوسیله واردات تامین می شود.
وی با اشاره به اینکه سال قبل میزان واردات کنجاله سویا افزایش یافته بود و حتی این کالا به زیر نرخ مصوب در بازار عرضه می شد، اظهار داشت: به سبب شرایط خوبی که سال قبل داشتیم، متأسفانه در ۵-۴ ماه نخست امسال مسئولان مربوطه در اعلام اسامی واردکنندگان به بانک مرکزی تعلل کردند و شرایط کرونا نیز موجب تشدید این مسئله شد، ضمن اینکه افرادی هم که به بانک مرکزی معرفی شده بودند به سبب مشکلاتی که بانک با آنها مواجه بود، ارزهای غیرقابل انتقال دریافت کرده بودند و همین مسئله موجب شد تا اواخر تابستان قیمت کنجاله سویا به ۵ برابر نرخ مصوب برسد و بازار بحرانی شود.
شرکت پشتیبانی امور دام ۸۹ درصد ارز کنجاله سویا را گرفت
وی افزود: زمانی که دولت متوجه وخامت اوضاع شد، از همه خواست که وارد عمل شوند تا بتوانند این مشکل را حل کنند و در این میان ارز بسیار زیادی به شرکت پشتیبانی امور دام اختصاص پیدا کرد تا تامین نیاز متراکم بازار را انجام دهد و تا حالا ۸۹ درصد ارز کنجاله سویا را بخش دولتی گرفته است.
این مقام مسئول اشاره کرد: سهم شرکت پشتیبانی امور دام در واردات نهاده های دامی پیش از سال ۹۶ کمتر از ۸ تا ۱۰ درصد بوده ولی الان به ۳۶ تا ۳۷ درصد رسیده است.
حاجی زاده با اشاره به میزان واردات نهاده های دامی در سال ۹۸ اظهار داشت: سال ۹۸ چهار میلیون تن جو، ۸.۹ میلیون تن ذرت و دو میلیون و ۲۲۸ هزار تن کنجاله سویا وارد کشور شده که مجموع این ارقام ۱۵ میلیون و ۱۴۷ هزار تن می شود و تا ۲۱ آذر امسال کل واردات نهاده های دامی بعلاوه روغن خام و دانه های روغنی ۱۱ میلیون و ۳۳۹ هزار تن بوده که ۱۱ درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل کاهش دارد.
وی با اشاره به اینکه در بخش تخصیص ارز خواهان شفاف سازی ضوابط تخصیص از طرف مسئولان مربوطه هستیم، اظهار داشت: در سال ۹۸ چهارصد شرکت متقاضی واردات نهاده های دامی بودند که بین ۷۰ تا ۸۰ شرکت عضو اتحادیه هستند و نزدیک به ۸۰ تا ۸۵ درصد واردات نهاده ها را همین ۸۰ شرکتی که عضو اتحادیه هستند انجام می دهند.
به گفته حاجی زاده، تعداد متقاضیان واردات نهاده های دامی به سبب شرایطی که امسال به وجود آمده از بیش از ۴۰۰ شرکت به کمتر از ۱۵۰ رسیده است. اخیراً مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی به تحلیل چالش های توزیع و تامین خوراک مرغداری های کشور پرداخته و عنوان کرده بود: رفع انحصار در واردات نهاده های دامی یکی از راهکارهای حل چالش بازار نهاده های دامی است. در گزارش این مرکز آمده بود: بمنظور اصلاح روند تامین و توزیع نهاده ها در کوتاه مدت لازم است ضمن تنوع بخشی به سبد خوراک دام، رانت های موجود و عوامل عدم شفافیت در این زنجیره حذف شود. اصلاح روند فعلی جمع آوری و گزارش دهی آمار و ارتقای کیفی و به روزرسانی سامانه ها و مرتبط کردن کامل آنها، از واردات نهاده تا قرار گرفتن آن در اختیار مرغدار و نیز نهایتاً عرضه محصول نهایی توسط مرغدار به بازار مصرف باید مدنظر قرار گیرد. حجت ورمرزیاری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر انحصار در واردات نهاده های دامی را یکی از دلیلهای چالش فعلی بازار عنوان نمود و خواهان رفع آن شد. در همین ارتباط، اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور در نامه ای به معاون وزیر صمت و دبیرستاد تنظیم بازار کشور، خواهان رفع مصوبات تبعیض آمیزی شدند که منجر به حذف بخش خصوصی از چرخه واردات نهاده های دامی می شود. تجربیات سال های گذشته نشان میدهد که استفاده از تجربیات و توان بخش خصوصی می تواند دراین زمینه بسیار مؤثر باشد کمااینکه در سال ۹۱-۹۲ چنین اتفاقی رخ داد و میدان دادن به بخش خصوصی، واردات و توزیع نهاده ها را تسهیل کرد و منجر به تعدیل وضعیت بازار شد. تجربه ای که هم اکنون نیز دولت می تواند از آن در جهت تنظیم بازار بهره ببرد.

منبع: modelkids.ir