پارادوكس احیای باغ ملی شیراز

به گزارش مدل كودك فارس طی هفته های اخیر مباحث مختلفی در مورد احیای باغ ملی و اجرای طرح های فرهنگی و هنری در این باغ تاریخی شیراز، در سطح شورا، شهرداری و حتی گروه های مختلف مهندسی و معماری و فرهنگی و تاریخی، مطرح و دنبال شده است، اما آنچه در عمل دنبال می شود، با نكات و دیدگاه های مطرح شده تفاوت بسیاری را نشان داده است و در ذهن صاحب نظران، پارادوكسی را شكل داده است.

باغ ملی، یکی از باغ های تاریخی شیراز و تشکیل دهنده بخشی از نوستالژی اهالی این شهر از دهه های ۴۰ تابحال است، باغی که زمانی سه باغ همتای دیگر هم داشته و حالا بخش اعظمی از آن سه دیگر، کاملا از بین رفته یا تنها بقایای اندکی از آثارشان برجا است.

براساس مصوبات ادوار گذشته شورای اسلامی شهر شیراز، باغ ملی یکی از محوطه های مهم مد نظر در طرح عرفان بود که به همراه دیگر مراکز مهم فرهنگی، هنری و تاریخی، برای اجرای یک حرکت مهم فرهنگی هنری مد نظر قرار گرفته بود. اما به تازگی طرحی با عنوان باغ موزه موسیقی و تئاتر مد نظر شهرداری شیراز قرار گرفته، که از نگاه بسیاری صاحب نظران، منجر به بروز تهدیداتی برای این باغ خواهد شد.

رئیس کمیسیون گردشگری و زیارتی شورای شهر شیراز ۱۳ اردیبهشت اعلام نموده بود که طرحی با عنوان باغ موزه موسیقی ایرانی در محل باغ ملی شیراز بررسی می شود.

سولماز دهقانی گفته بود که این طرح با هدف ایجاد قطب هنرهای موسیقی ایران در مقیاس ملی و ایجاد فضاهای جمعی با محوریت هنر موسیقی و موزه مشاهیر موسیقی توسط شرکت مشاور پیشنهاد شده است.

دهقانی همینطور اظهار داشته بود: طرح گام ارزشمندی در جهت تأمین فعال امنیت فضا، خارج کردن باغ ملی از شکل یک فضای بی دفاع شهری و تقویت منظر فرهنگی در قطب گردشگری شهر شیراز خواهد بود.

او احیای باغ ملی را به علت این دارای اهمیت دانسته بود که با ترکیب عناصر جاندار طبیعی و عناصر انسان ساخت جلوه زیبایی به این منطقه بخشیده و نشاط، سرزندگی و امنیت را در این باغ به ارمغان می آورد.

رئیس کمیسیون گردشگری و زیارتی شورای شهر شیراز که این طرح را در بخشی از سخنان خود تبدیل باغ ملی به باغ موسیقی و در قسمتی دیگر از سخنان خود آنرا بازآفرینی باغ ملی ذکر کرده بود، تاکید داشت که احیای منظر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی محور حافظ و ایجاد فضاهای جدید شامل سالن تئاتر، موسیقی و فضای اداری برنامه ریزی شده است.

دهقانی همینطور اعلام نموده بود که فضاهای جدید با تاکید بر حفظ درختان کهنسال و پرارزش باغ ملی و تاثیر از مایه های موسیقی ایرانی در ساماندهی فضاهای کلان دیده شده است.

شهردار منطقه سه شیراز اما در گفت و گو با ایسنا، از طرحی با عنوان باغ موزه موسیقی و تئاتر یاد و افزود: باغ ملی شیراز جزو باغ های قدیمی شهر شیراز است که ساخت و سازهایی سنوات گذشته، نفوذپذیری آنرا محدود کرده است.

طهماسبی همینطور اظهار داشت: وضعیت پوشش گیاهی به شکلی پیش رفته که سبب القای حس عدم امنیت برای شهروندان می شود و در نتیجه به شکلی این بوستان در مدار خدمت به شهروندان نیست و رغبت عمومی جهت استفاده از آن به شدت کم شده است.

او با اشاره به اینکه شورای پنجم در مورد تبدیل این باغ به باغ موزه موسیقی تکالیفی بر عهده شهرداری گذاشته است، اظهار داشت: در این راستا شهرداری با انتخاب یک مشاور، فاز یک را طراحی نموده که به تائید هم رسیده است و طراحی فاز دوم هم طی روزهای آینده تکمیل خواهد شد.

شهردار منطقه سه با اشاره به اینکه تلاش شهرداری آنست که طی یکماه آتی، این پروژه را عملیاتی کند، در توضیح آنچه مقرر است در باغ ملی اتفاق بیافتد اظهار داشت: ظرفیتی که مقرر است در این باغ بارگزاری شود در جنوب کشور نیست و همین مطلب این پروژه را جزو طرح های شاخص قرار داده است.

طهماسبی در پاسخ به این سوال که چه بخش هایی از فضاهای کنونی باغ ملی با اجرای این طرح حذف خواهد شد، اظهار داشت: زوایدی و ساخت و سازهای پیرامونی باغ مانند؛ ساختمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نگارخانه، ساختمان فضای سبز و تخلفات شهرداری، بوفه و کیوسک و پست برق و شهرنت استقرار یافته در این محدوده، حذف خواهد شد.

شهردار منطقه سه شیراز در مورد مکان مورد نظر برای ساخت تالار موسیقی و تئاتر هم اظهار داشت: محل راه اندازی این پروژه در منتهی ضد ظلع جنوب غربی باغ ملی پیشبینی شده که شامل ۲ تالار موسیقی و تئاتر است که به صورت تلفیقی با هم کار می کنند.

طهماسبی با تاکید بر اینکه ساخت و سازهایی که مقرر است در این باغ اتفاق بیافتد با حداقل مداخله در این باغ تاریخی اجرا می شود، اظهار داشت: ما تلاش کرده ایم که این ساخت و سازها در جاهایی پیشبینی شود که فاقد پوشش گیاهی است که هیچ درختی در این پروژه قطع نمی گردد و همینطور ساختار اصلی باغ و محور ها حفظ می شود و از نظر ارتفاعی هم، حداکثر ارتفاعی که پیشبینی شده پایین تر از تاج درختان موجود در این باغ است.

شهردار منطقه سه شیراز اضافه کرد: بخش دیگری از این پروژه مربوط به بهسازی کل باغ ملی می شود که در این راستا با بهسازی ورودی باغ ملی و آب نمای پشت دیواره که به صورت خندق دارد عمل می کند این قسمت تبدیل به یک پلازا می شود که ارتباط بین تالار حافظ و باغ ملی را برقرار می کند که در زمان هایی که در تالار حافظ تراکم جمعیتی داریم این تراکم جمعیت می تواند به باغ ملی سر ریز و از این فضا هم استفاده گردد.

طهماسبی ضمن تاکید بر اینکه استعلام های لازم از میراث فرهنگی هم گرفته شده است، اظهار داشت: نماینده میراث فرهنگی در جلسه تصویب طرح این پروژه حضور داشت و نقطه نظرات خویش را اعلام نموده اند و مشاور هم اصلاحات لازم را انجام داده است و در عین حال ما مرحله به مرحله از دستگاه هایی که می توانند کمک کنند کسب نظر می نماییم.

این در حالیسست که کارشناس مسئول میراث فرهنگی استان فارس تاکید دارد که از نگاه کارشناسی میراث با کلیات طرح عرضه شده در مورد باغ ملی، مخالف است.

سیامک بصیری در گفت و گو با ایسنا، اعلام نمود: باغ ملی جزو بناهای با ارزش در حریم پروژه محور عرفان است و باید ساختار کلی و عناصر تشکیل دهنده باغ در آن حفظ شود.

بصیری همینطور اضافه کرد: در اولین نشست ای که در مورد این مورد برگزار شد، حضور داشتیم و نظرات خویش را هم اعلام و به شهرداری تاکید کردیم که طرح باید به میراث فرهنگی عرضه شود تا در شورای فنی استان بررسی نماییم و نتیجه نهایی را اعلام نماییم.

مهرداد ایروانیان، یکی از معماران و شهرسازان بنام فارس و کشور هم مخالفت خویش را صراحتا با اجرای این طرح اعلام نمود.

ایروانیان در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه ما هم نگران این مورد هستیم، اظهار داشت: ما کاملا اعتقاد داریم که باغ ملی باید به همین صورت حفظ شود و چیزی در آن ساخته نشود.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر شیراز هم در گفت و گو با ایسنا ضمن یادآوری اینکه هنوز طرح به این کمیسیون عرضه نشده است، اظهار داشت: برپایه مصوبه شرح وظایف کمیسیون ها، نظارت بر طرح هایی که ارتباط به حوزه تاریخی و فرهنگی پیدا می کند با کمیسیون فرهنگی است.

احمد تنوری افزود: از طرفی ارجاع طرح ها به کمیسیون ها با نظر هیئت رئیسه انجام می شود و این پروژه هم از طرح هایی به حساب می آید که صرفاً جنبه گردشگری آن بررسی شده است و سایر جنبه ها، خصوصا فرهنگی و اجتماعی در کمیسیون های تخصصی باید بررسی و تایید گردد.

تنوری با اشاره به اینکه اکثریت اعضای کمیسیون فرهنگی در این خصوص نظر واحدی دارند، اظهار داشت: بهتر بود که طرح به کمیسیون فرهنگی ارجاع می شد و اعضای این کمیسیون نظر جمعی را به شورا و مردم اعلام می کردند.

او با یاداوری اینکه شیرازی ها عموما و اغلب مردم فارس، خاطره جمعی با باغ ملی دارند، اظهار داشت: در سال های اخیر اجرای بعضی از پروژه ها منجر به صدمه های جبران ناپذیر به فضاها و اماکن تداعی کننده خاطرات جمعی مردم شیراز شده و لازم است توجه و حساسیت بیشتری به حفظ اینگونه فضاها داشته باشیم.

تنوری با تاکید بر اینکه اجرای پروژه باغ موزه در باغ ملی جدا از اینکه امکان دارد به هویت تاریخی این باغ لطمه وارد کند، می تواند در راه ثبت این باغ، در پروژه ثبت باغ های ملی کشور، مانع بتراشد، اظهار داشت: باید پیش از هر تصمیمی در مورد این پروژه ابعاد مختلف را از دیدگاه کارشناسی بررسی کرد.

رئیس سابق شورای اسلامی شهر شیراز هم به ایسنا اظهار داشت: این پروژه مصوبه شورا ندارد، چونکه تمام پروژه های تکلیفی به شهرداری، نظیر ۲۷ پروژه مصوب شورای شهر، دارای ردیف بودجه است.

سید احمدرضا دستغیب افزود: بخشی از این پروژه بعنوان ساخت سالن تئاتر، مصوبه شورای شهر را ندارد و ظاهرا فقط در کمیسیون گردشگری تصویب شده در صورتیکه باید در کمیسیون فرهنگی مصوب شود و بعد تائیدیه و مصوبه صحن علنی را هم بگیرد بنابراین این اشکال قانونی به طرح یاد شده وارد است.

دستغیب با یادآوری اینکه باغ ملی از قدیمی ترین باغ ها و از بقایای منطقه جنت آباد و مصلای شیراز است، اظهار داشت: ضمن بهسازی، باید هویت تاریخی این باغ حفظ شده و از ساخت هر بنایی که هویت آنرا با مخاطره مواجه کند، پرهیز شود.

این عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر شیراز اضافه کرد: من در این خصوص به شهردار شیراز و همینطور مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس مکاتبه کرده ام و منتظر جواب ایشان هستم.

دستغیب اظهار داشت: طی نامه ای از شهردار محترم شیراز درخواست کرده ام که هرگونه اقدام اجرایی در مورد باغ ملی، تا زمان بررسی کارشناسانه و دقیق و تصویب در شورا و تایید در مراجع قانونی، متوقف شود.

یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی شهر شیراز هم در این خصوص به ایسنا اظهار داشت: فقط بخشی از این پروژه مصوبه شورای شهر را دارد و بخشی که بدون مصوبه شورا به این طرح اضافه شده به هویت این باغ صدمه وارد میکند و نباید اجرا شود.

لیلا دودمان ضمن فاجعه خواندن این پروژه اظهار داشت: من به محض اینکه به صورت ناگهانی بعنوان یک شهروند از این پروژه اطلاع پیدا کردم فهمیدم که این طرح با باغ ملی همخوانی ندارد و بنابراین به اجرای آن اعتراض کردم.

دودمان تصریح کرد که ورود حجم زیاد جمعیتی به محض اجرای این پروژه به باغ ملی، یکی از عوامل اثرگذار در تخریب آن خواهد بود، اظهار داشت: باغ ملی تنها بخش اکولوژیک در پروژه محور عرفان است و این طرح اصلا در پروژه پیاده راه عرفان توجیه ندارد.

این عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر شیراز با اشاره به پروژه ثبت باغ های ملی کشور در لیست میراث فرهنگی، اظهار داشت: همانطور که شهرداری با صدور مجوز برای هتل آسمان سبب شد مجموعه زندیه از ثبت در لیست آثار یونسکو محروم شود با صدور مجوز برای ساخت این پروژه هم ثبت ملی این باغ تاریخی را با خطر جدی مواجه می کند.

دودمان خواهان این شد که متخصصین حوزه فرهنگ و حوزه معماری شهرسازی نظرات خویش را با در نظر گرفتن تمام ابعاد این طرح همچون بعد اجتماعی و میراث فرهنگی به اشتراک گذارند.

یکی دیگر از اعضای کمیسیون فرهنگی شورای شیراز هم ضمن ابراز مخالفت کامل خود با پروژه باغ موسیقی و تئاتر در محل باغ ملی شیراز، به ایسنا اظهار داشت: در جلسه ای که بدین منظور تشکیل شده بود اعلام کردیم که به هیچ عنوان نباید به هویت این باغ که جزو باغ های قدیمی شیراز به حساب می آید و قدیم به آن جوان آباد می گفتیم، خدشه وارد شود.

محمدتقی تذروی با اشاره به اینکه باغ ملی و بنای مقابل آن یعنی سیلو، از آثار تاریخی شیراز محسوب می شوند و نباید هیچ صدمه ای ببیند.

این عضو شورای شیراز اظهار داشت: هرگونه تصمیم گیری در مورد اجرای این پروژه باید قانون مند باشد و بدون تایید و نظر شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی نباید تصمیمی گرفته شود.