سین می كنی، جواب بده!

به گزارش مدل كودك دوست عزیزی كه پیامت را ˮسینˮ می كنی، می خونی اما جواب نمی دی، خیلی بی فرهنگی!
این جمله و جمله های مشابه عصبانیتی است كه برخی افراد در شرایطی كه پیام شان از جانب دوست و همكلاسی، قوم و خویش، همكار و مدیر، استاد و مربی و… بی پاسخ مانده است، بروز می دهند. در پیام رسان های پركاربردی مثل واتس آپ یا تلگرام این توانایی وجود دارد كه اگر برای كسی پیامی می فرستید، مطمئن بشوید كه او پیام را دریافت كرده، دیده و خوانده است. معمولا تیك آبی نشانه دیده شدن یا به اصطلاح «سین شدن» (Seen) پیام است.
این قابلیت، معضلاتی هم به وجود آورده است. برای مثال اگر فرد مقابل پیام شما را دید و همان موقع جواب نداد یا كلاً از هر پاسخی اجتناب كرد یا نتوانست، ممكنست از او ناراحت شوید. ناراحت و دلخوری عده ای به حدی است كه این مساله را مستقیم یا غیر مستقیم مطرح می كنند و معمولاً دوستی را كه پیام شان را با تأخیر جواب داده است، بی فرهنگ و ضد اجتماعی می خوانند.
آیا این افراد حق دارند عصبانی بشوند از اینكه مخاطبشان پیام آنها را بی جواب گذاشته یا به محض مشاهده پیام، جواب نداده است؟ چنین فردی را باید بی فرهنگ بدانیم؟
دوران گردش اطلاعات
برای پاسخ به این پرسش ها، امین رفیعی پور – متخصص روان شناسی سلامت- ضمن تاكید بر لزوم فرهنگ سازی درباره نحوه استفاده از تكنولوژیهای جدید همچون پیام رسان های اینترنتی، می گوید: بهتر و شایسته تر است به همه پیام‎هایی كه دریافت می نماییم جواب بدهیم، آن هم به موقع. اما ممكنست همیشه شرایط جواب دادن وجود نداشته باشد. ممكنست فرد فراموش كند یا به سبب جایگاه و موقعیتی كه دارد، مشغله زیادی داشته باشد و امكان پاسخ بموقع به پیام های دریافتی نداشته باشد.
این روان شناس با اشاره به اینكه باید جهت استفاده از اینترنت، فضای مجازی و پیام رسان ها زمینه سازی و فرهنگ سازی نماییم، به ایسنا می گوید: در دوره ای هستیم كه حجم اطلاعات منتقل شده از راه پیام رسان ها به حدی بالاست كه گاه نمی توانیم همه آنها را بخوانیم و جواب دهیم. حتی در بعضی مواقع و مناسبت ها مثل عید نوروز، ممكنست صدها پیام دریافت نماییم و اگر قرار باشد همه اینها را همزمان و بلافاصله جواب بدهیم، امكان دارد به زندگی خصوصی و كاری مان صدمه برسد.
با این اوصاف، نمی توانیم به راحتی درباره كسانی كه پیام ما را جواب نداده اند، یا بموقع و بلافاصله پس از دیدن آن، پاسخ نداده اند، انگ بی فرهنگ بودن بزنیم. بهتر است از قضاوت عجولانه بپرهیزیم. خودمان را جای طرف مقابل بگذاریم. جایگاه و موقعیت او را در نظر بگیریم و امكان این را بدهیم كه شاید او به سبب مشغله بالا نتوانسته پیام ما را پاسخ دهد.
البته قابل انكار نیست كه عده ای هم به سبب اهمال و كوتاهی پیام مخاطب خویش را پاسخ نمی دهند اما بیشتر افراد قصد بی احترامی ندارند بلكه جایگاه و موقعیت آنها مانع این می شود كه پیام های دریافتی خویش را بموقع پاسخ دهند. به هر حال قضاوت درباره دیگران ساده نیست.
افرادی كه از دوست و نزدیكان خود به سبب جواب ندادن پیام هایشان دلخور می شوند چه كنند؟ بهترین كار این است كه صادقانه و با اقتدار ناراحتی خویش را از نحوه مواجهه فرد مقابل مطرح كنند. بنا به قول رفیعی پور، افرادی كه از پاسخ ندادن بموقع به پیام هایشان دلخور می شوند؛ اساسا باید به صورت مستقیم، به صداقت و صراحت ناراحتی خویش را ابراز كند و از فرد مقابل دلیل اینكه پیام او را می خواند اما با تأخیر جواب می دهد، جویا شود. البته گاه لازم است فردی كه از این مساله رنج می برد و از جواب با تأخیر دیگران ناراحت می شود؛ دلیل ناراحتی را در خود جست‎وجو كند. شاید میزان حساسیت او خیلی بالاست یا از نبود اعتماد به نفس كافی رنج می‎برد.
این روان شناس تاكید دارد: سفارش می شود، ضمن برنامه ریزی برای كارها و امور شخصی، در فرصت هایی مناسب به پیام های دریافتی پاسخ داده شود. ضمن اینكه می توانیم پیام ها را دسته بندی و از مهمترین ها شروع نماییم. به هر حال نباید فراموش نماییم كسی كه پیامی برایمان فرستاده، حس و خواسته ای داشته و بهتر است كه پیام او را در نخستین فرصت جواب بدهیم.
در این باره محمدرضا ایمانی -روان شناس و متخصص رفتارشناسی- هم با بیان این نكته كه هر فردی برنامه ریزی هایی جهت زندگی خود دارد و در طول روز ساعاتی را برای استراحت، ساعاتی را برای كار و امور شخصی در نظر می گیرد، به ایسنا توضیح می دهد كه اساسا زندگی انسان ها به گوشی موبایل یا دریافت و ارسال پیام خلاصه نمی گردد، ازاین رو نه تنها دوستان، بلكه حتی اعضای خانواده هم نمی توانند انتظار داشته باشند كه حتما به همه پیام های آنها پاسخ داده شود. باید بپذیریم كه هر كسی زندگی خویش را دارد و ارتباطات كنونی به حدی گسترده است كه گاه مدیریت و هدایت این ارتباطات متنوع بالاتر از حد توان زندگی اجتماعی ما است.
از سوی دیگر گاهی افراد نیاز دارند، پیش از پاسخ دادن به پیام ها درباره آن فكر كنند و گاه تأخیر در پاسخ گویی با این هدف است. شاید هم وقتی پیامی برای كسی ارسال می كنیم؛ او درگیر مسائل دیگری است. در نتیجه اگر كسی به پیام ما جواب نداد یا با تأخیر جواب داد، لزوما به این معنا نیست كه او قصد بی احترامی یا توهین دارد. یا فرد بی تربیتی است. در نتیجه نباید همه مسائل را از زوایه دید خودمان نگاه نماییم بلكه باید خودمان را جای افراد دیگر بگذاریم.
نمی توانیم به این علت كه كسی پیام ما را جواب نداده، او را بی فرهنگ بنامیم. هر چند كه این اصطلاح، واژه معتبری هم نیست، چون اساساً در جامعه شناسی مقوله ای به اسم «بی فرهنگی» یا «بافرهنگی» نداریم. هر آنچه از انسان ها سر می زند، در صورت عمومیت پیدا كردن و فراگیر شدن با عنوان فرهنگ از آن یاد می شود كه در چارچوب های مختلف همچون آداب و رسوم ظهور و بروز پیدا می كند. این رفتارها یا این فرهنگ یا مثبت است و سازنده یا مخرب و منفی. فرهنگی كه با قواعد عرفی، ارزش های عمومی و هنجارهای مورد قبول، سازگار باشد، مثبت است و برعكس، فرهنگی كه با اینها سازگار نباشد و آنها را تضعیف كند، مخرب است و طبیعتاً مشكلاتی را برای جامعه به وجود می آورد كه در اصطلاح عمومی به آن فرهنگ بد یا منفی می گوییم.