این مصوبه وظایف میراث فرهنگی را كمتر می كند

مدل كودك: «قانون جدید تصویب شده؛ مسئولیت آثار هنری فرهنگی كمتر از ۱۰۰ سال را به عهده وزارت ارشاد می گذارد و دیگر مسئولیت ها بر عهده میراث فرهنگی است.»
به گزارش مدل كودك به نقل از ایسنا، بر طبق مصوبه هیأت وزیران كه در ۲۳ بهمن ماه امسال به امضای اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور رسیده، هیأت وزیران خطاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان برنامه و بودجه كشور، تاكید كرده است كه «براساس جلسه هماهنگی ۱۷ بهمن ماه و به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی، یك تبصره با نام «تبصره ۲» به ماده ۲۹ آئین نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و پشتیبانی از مالكان و دارندگان اموال فرهنگی – تاریخی منقول مجاز سوژه تصویب نامه در تاریخ ۱۰ مرداد سال ۱۳۸۴ و اصلاح بعدی آن الحاق می شود.»
در تبصره ۲ – آمده است؛ «صدور مجوز برنامه ها و فعالیت های مربوط به برگزاری نمایشگاه ها، جشنواره ها و مسابقات فرهنگی، هنری و حراج و فروش آثار هنری تجسمی شامل نقاشی، ارتباط تصویری، عكاسی و مجسمه سازی كه از زمان تولید آنها بیشتر از صد سال نگذشته باشد با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. حكم این تبصره شامل حراج و فروش آثار و نفایس ملی نیست.»
اما امضای این نامه از همان ابتدا موجب دل نگرانی ها و هشدارهایی از طرف دوستداران و برخی كارشناسان میراث فرهنگی شد، دل نگرانی از وارد شدن هر نوع اثر تاریخی با قدمت كمتر از ۱۰۰ سال، مانند قانون اساسی مان است كه آثار پس از دوره زندیه را شامل آثار تاریخی نمی داند و راه فرار برای تخریب این آثار ثمین فراهم نموده است!

قانون نانوشته، از ابتدا این مسئولیت را به عهده وزارت ارشاد گذاشت
با این وجود محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به خبرنگار ایسنا می گوید: قبل از این مسئولیت حراج ها و اتفاقاتی كه باید برای آثاری كه در معرض حراج قرار می گیرند، مشخص نبود، در واقع قانونی نانوشته وجود داشت كه به سبب حضور متخصصان در وزارت ارشاد، خود آنها مسئولیت این كار را عهده دار بودند، بدین سبب دولت این مسئولیت را خیلی روشن به وزارت ارشاد داده است.
او با اشاره به اینكه آثار معماری شامل این مصوبه نمی شوند و میراث فرهنگی بررسی آنها را برعهده دارد، ادامه می دهد: از طرف دیگر امكان دارد یك اثر ده ساله داشته باشیم و یك شخص هنرمند آنرا تولید نماید، بر طبق معیارهای مشخص می توان آنرا “نفیس ملی” نامید كه نباید در فهرست حراج باشد اما امكان فروش آثاری كه متعلق به نقاشان و دیگر هنرمندان معاصر است، را دارند.

همه آثار ثبت ملی، جزو نفایس هستند
وی با تاكید بر این كه آثار ثبت ملی شده جزو لیست نفایس قرار می گیرند و شامل حال این مصوبه نمی شوند، می افزاید: اجرایی شدن این مصوبه دیگر نیازی به بخشنامه یا ابلاغیه از طرف میراث فرهنگی ندارد، دستورالعمل آن روشن است. هر چند قبل از این باز این كار را می كردند اما شفاف نبود.
او با اشاره به این كه آثار دارای شأن ملی، نفیس محسوب می شوند، ادامه می دهد: در همه دنیا تعریف نفیس را ثبت ملی بودن یك اثر در لیست آثار ملی می دانند و از طرف دیگر آثاری كه ثبت ملی نیستند در شورایی مشخص و بر طبق معیارهای مشخص نفیس بودن یا نبودن آنها اعلام می شود.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این كه بطور مرتب حراج های آثار هنری اتفاق می افتد، اظهار می كند: قانون جدید تصویب شده مسئولیت را به عهده وزارت ارشاد می گذارد، بدین سبب با عنایت به این كه این دستگاه كارشناسان متخصصی از آثار معاصر و جدید دارد، این قانون می گوید این مسئولیت با ارشاد و دیگر مسئولیت ها بر عهده میراث فرهنگی است.
او همینطور با اشاره به ثبت همه ی آثار تاریخی فرهنگی در سامانه ای سراسری، اظهار می كند: این سامانه یك سایت شفاف و روشن است كه آثارِ قابل حراج را باز به میراث فرهنگی اطلاع می دهد، بدین سبب در این بررسی ها ما باز متوجه می شویم كه یك اثر نفیس وارد فهرست نشود اما مسئولیت حراج و كارها با وزارت ارشاد است.
طالبیان با تاكید بر این كه شوراهای هنری زیادی در وزارت ارشاد وجود دارد كه می توانند در این زمینه ها نظر بدهند، می گوید: امروز دیگر نیازی به ناظر میراثی نداریم، كارشناسانِ آن دستگاه در حوزه ی معاصر تخصص بیشتری دارند.

میراث فرهنگی متولی حراجی ها نیست
محمدرضا كارگر، مدیر اداره كل موزه ها باز درباره ی این این مصوبه به ایسنا می گوید: از یك سو بحث آثار منقول است، نه غیرمنقول و از طرف دیگر آثاری كه در لیست آثار ملی قرار می گیرد، شامل حال این مصوبه نمی شوند اما اگر ۱۰ سال از عمر یك اثر دارای شأن ملی گذشته باشد، اما به سبب معیارهای موجودش ثبت ملی شده باشد، آن از بحث فروش كاملاً مستثنی می شود.
او با تاكید بر این كه یك اثر فقط با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در فهرست حراجی ها قرار می گیرد، ادامه می دهد: این اتفاق یك بحث كارشناسانه بود كمیسیون فرهنگی دولت با حضور نمایندگان ارشاد و انجمن های مختلف هنری، در بیشتر از ۱۰ جلسه فقط در موزه هنرهای معاصر و جلسات مفصلی با سمن ها برگزار كرد.
وی با اشاره به این كه میراث فرهنگی متولی حراجی ها نیست، اضافه می كند: بحث اساسی این است كه اگر سازمان میراث فرهنگی بخواهد وارد حوزه هنر معاصر شود، بدون هیچ تخصصی چنین كاری را انجام می دهد. بدین سبب بر طبق تعاریف و مسئولیت های حكومتی موجود، سوژه هنر معاصر با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

باید به رونق اقتصاد هنر كمك كنیم
مدیر اداره كل امور موزه ها با تاكید بر ضرورت كمك به رونق اقتصاد هنر، ادامه می دهد: هر چند این رونق كم و بیش وجود داشته، اما این كه نهادهای دولتی بخواهند به فروش آثار هنری ورود پیدا كنند، تردید را زیادتر می كند. حركت برای رونق اقتصاد هنر در چند سال اخیر شروع شده است اما هنرمندانی كه اثری را تولید می كنند و قصد فروش آنرا دارند، مجبور به گرفتن مجوز از ۱۰ دستگاه دولتی هستند كه این مساله موجب می شد تا با دست اندازهای بزرگی رو به رو شوند و به چالش كشیده شوند، اتفاقی كه انجمن هایی مانند مجسمه سازان و نقاشان نسبت به آن نگرانی داشتند.
كارگر اضافه می كند: همه جای دنیا این طور است كه وقتی یك نقاشی در زمان حیات خود یك اثر را خلق می كند، دغدغه فروش آنرا هم دارد، از طرف دیگر وقتی اثری مانند «عصر عاشورا» از استاد فرشچیان كه مورد توجه قرار می گیرد، به مرتبه ای برسد كه بگویند این شأن ملی دارد، بدین سبب خود به خود توسط انجمن ها، مجامع، موزه های معاصر و صدها نقطه ی دیگر بعنوان اثری دارای شأن ملی، معرفی می شود.
او ورود یك اثر به حراجی ها و مجامع تخصصی، را عاملی برای برجسته شدن آثار معرفی می كند و می گوید: با عنایت به ضوابطی كه برای شأن اثر تعریف شده، خرید و فروش آن آزاد و خروج آن از كشور ممنوع می باشد. همین طور خرید و فروش آثار معاصر باز آزاد است حتی توسط دستگاه دولتی، اما سفارش می شود كه اثر به خارج از كشور منتقل نشود.

آثار منقول معاصر در حوزه وزارت ارشاد است
مدیر اداره كل موزه ها و اموال منقول تاریخی با بیان این كه اگر میراث فرهنگی قصد در نظر گرفتن ممیزی ها برای این آثار را داشت، باید سازوكارهای آن فراهم می شد، در عین حال می گوید: اما در مجموع میراث فرهنگی هیچگاه علاقه به این كه در حوزه هنر معاصر و در هنر یك صد سال ورود كند، نداشته است.
او با بیان این كه این در حوزه آثار منقول معاصر در حوزه وزارت ارشاد است، می افزاید: وزارت ارشاد از كم و كیف این اتفاقات كاملاً برخوردار می باشد و سازوكار مناسب برای مدیریت كردن این مساله را دارد.

تشریفات اداری را كم كنید
مدیر اداره كل موزه ها، با تاكید بر این كه باید تشریفات اداری را كاهش داد، اظهار می كند: نمی توان یك دفعه وزارت ارشاد، یك دفعه میراث فرهنگی و بار دیگر شورای انقلاب فرهنگی را دائماً به این حوزه ها اضافه كرد، ضرورتی برای این كار نیست. فقط ایجاد نظام برای حراجی ها و آثاری كه در این حراجی ها شركت داده می شوند، بر طبق قوانین و موارد تائید شده، انتخاب شوند، كارها درست پیش می رود.
به قول وی؛ خروج همه ی آثار از كشور چه در چارچوب هنر معاصر و چه موزه هنر معاصر باید به اطلاع میراث فرهنگی برسد.

سامانه جام، فهرستی از همه آثار تاریخی كشور را ثبت دارد
كارگر تنها سامانه ی فعال آثار تاریخی در سازمان میراث فرهنگی را سامانه «جام» معرفی می كند و می گوید: در این سامانه، تمام آثار فرهنگی، تاریخی و معاصر كه متعلق به دولت می باشد باید در سامانه جام ثبت گردد.
مدیر اداره كل موزه ها، مسئولیت اموال فرهنگی – تاریخی را با سازمان میراث فرهنگی می داند و ادامه می دهد: حتی اگر این آثار در موزه هنرهای معاصر باشند، نگهداری و نظارت بر حفاظت از آنها به عهده سازمان میراث فرهنگی است.